Wspólna inicjatywa grupy społecznej „Łomianki to My” na cmentarzu ewangelickim w Dziekanowie Leśnym i Dąbrowie Zachodniej była wyrazem hołdu dla przeszłości oraz działania na rzecz ochrony dziedzictwa. W sobotę 28 października 2023 roku, grupa osób zapaliła znicze na tym niezwykłym cmentarzu, położonym na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego.
Ta wyjątkowa nekropolia jest nie tylko miejscem spoczynku dla zmarłych. To także skarbnica historii skrywająca w sobie opowieści przodków, które tkwią w kamiennych nagrobkach i inskrypcjach. Każdy nagrobek opowiada własną historię.
Cmentarz Ewangelicki w Dziekanowie Leśnym pochodzi z XIX wieku i jest jednym z najstarszych cmentarzy w regionie. Jego znaczenie wykracza poza granice Dziekanowa Leśnego, stanowiąc istotne miejsce dla mieszkańców Łomianek oraz miłośników lokalnej historii. Stanowi ważne źródło historycznej wiedzy, które powinno być podtrzymywane, pielęgnowane i przekazywane przyszłym pokoleniom.
Pamięć o tych, którzy odeszli przypomina nam o naszych korzeniach, o przeszłości, która kształtowała nasze obecne społeczności. Z tego powodu istotne jest, aby takie miejsca były pod opieką i otrzymywały odpowiednią troskę ze strony władz miasta.
Grupa „Łomianki to My” oraz inni entuzjaści historii lokalnej podkreślają potrzebę aktywnego zaangażowania w opiekę nad takimi historycznymi miejscami. To więcej niż tylko cmentarz, to pamięć i dziedzictwo.
Maciej Wroniewski
Zapomniany cmentarz w Dąbrowie Zachodniej
Mało, kto wie, że na narożnej działce ul. Szpitalnej i Zachodniej znajduje się odgrodzony murem od najbliższych domów cmentarz ewangelicki. Sięgając do historii naszej gminy, dowiadujemy się, że w ostatnich wiekach mieszkali w Łomiankach (obecnej Dąbrowie Zachodniej) zgodnie ze sobą sąsiadujący Polacy, Niemcy i Żydzi.
Większość z tych ludzi była wiernymi kościoła ewangelicko-augsburskiego. Posiadali w Dąbrowie Zachodniej drewnianą kaplicę będącą filią zboru w Nowym Dworze Mazowieckim. Przy kaplicy funkcjonowała szkoła. Obok kaplicy utworzono w początkach XX w. niewielki cmentarz. Spoczywają na nim ewangelicy z Dąbrowy Zachodniej i okolic.
Po zmianach, jakie nastąpiły po 1945 r., znacznie zmniejszyła się liczba ewangelików w Dąbrowie Zachodniej. Dziś nie istnieje już wspomniana kaplica ze szkołą. Nekropolia leżąca przy dzisiejszej ulicy Szpitalnej z latami niszczała. W 1996 r. staraniem władz Miasta i Gminy Łomianki teren cmentarza uporządkowano a później ogrodzono. Zapomniano tylko o kosztach utrzymania.
Stowarzyszenie „Nasze Łomianki”, którego jestem członkiem ufundowało tablicę opisującą historię tutejszych ewangelików i ich cmentarza. Na cmentarzu znajdują się trzy nagrobki, które wyraźnie są postawione później niż cmentarz przestał być używany (ostatnia data śmierci to rok 1940). Obecnie cmentarz znów jest zarośnięty, nagrobki zniszczone, większość napisów nieczytelna.
Do mieszkańców Łomianek dotarła informacja, że teren cmentarza planuje się przeznaczyć na miejsce spotkań mieszkańców i plac zabaw dla dzieci. Nie wiem, czemu służyć mają takie pogłoski. Miejsce to, jest ważnym przejawem naszej kultury i szacunku dla przeszłości naszego regionu, w której na dobre i na złe zapisani są nasi dawni sąsiedzi. Jest miejscem wiecznego odpoczynku byłych mieszkańców wsi i kartą naszej historii.
Maria Pszczółkowska
Źródło: Miesięcznik Stowarzyszenie Nasze Łomianki.